Szamil
Administrator
Dołączył: 21 Lip 2005
Posty: 1423
Przeczytał: 0 tematów
Skąd: Sterkowiec
|
 Wysłany: Pon 14:57, 25 Gru 2006 Temat postu: |
|
|
ADAMCZYK Stanisław
— filozof, ur. 11 X 1900 w Łękach, parafia Szczepanów,
powiat Brzesko, zm. 3 I 1971.
Ukończył w 1918 I Gimnazjum w Tarnowie i wstąpił do tamtejszego Se-
minarium Duchownego; w 1923 przyjął święcenia kapłańskie; pracował jako
wikariusz w Dębicy. Od 1926 studiował w Rzymie na jezuickim uniwersyte-
cie Gregorianum, w 1928 uzyskał tytuł doktora filozofii, w 1930 — dzięki pra-
cy De obiecto formali intellectus nostri secundum doctrinam S. Thomae Aquinatis —
otrzymał tytuł magister aggregatus; w latach 1930–1935 katecheta szkół średnich
w Nowym Sączu, od 1935 prof. Instytutu Teologicznego w Tarnowie; w 1939
habilitacja na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie; w 1946 otrzymuje
stanowisko zastępcy prof. metafizyki i teorii poznania na Wydziale Filozofii
Chrześcijańskiej KUL, w 1948 tytuł prof. nadzwyczajnego. Usunięty przez wła-
dze komunistyczne z uniwersytetu, w latach 1952–1956 wykładał w Instytucie
Teologicznym w Tarnowie. W 1956 wraca do pracy na KUL, pełniąc funkcję kie-
rownika I Katedry Metafizyki (szczegółowej, obejmującej teorię poznania i teo-
dyceę); od 1962 przez trzy lata pełnił zastępczo funkcję kierownika Katedry
Filozofii Przyrody. W latach 1948–1952 i 1961–1964 był prodziekanem Wydziału
Filozofii Chrześcijańskiej KUL. Czynny członek Tow. Naukowego KUL; w 1966
został członkiem Papieskiej Akademii św. Tomasza i Religii Katolickiej. Od 1967
mieszkał w rodzinnym Szczepanowie.
Dorobek naukowy A. obejmuje ponad trzydzieści publikacji, wśród nich
uniwersyteckie podręczniki z zakresu filozofii tomistycznej: Metafizyka ogólna
czyli ontologia (Lb 1960); Krytyka ludzkiego poznania (Lb 1962); Kosmologia (Lb
1963). Odrębną grupę stanowią prace monograficzne: De obiecto formali intellec-
tus nostri secundum doctrinam S. Thomae Aquinatis (R 1933, 1955
2
); Tomistyczna
teoria poznania zmysłowego (Tarnów 1938); Różnica między istotą a istnieniem stwo-
rzeń według nauki św. Tomasza z Akwinu (Lw 1939); De existentia substantiali in
doctrina S. Thomae Aquinatis (R 1962). A. opublikował wiele rozpraw, artykułów,
biogramów i głosów dyskusyjnych, m.in.: De valore obiecti in epistemologia thomi-
stica (Gregorianum (1970), 630–657); Teocentryzm tomizmu, w: Pastori et Magistro
(Lb 1966, 339–349); De universali concursu divino in doctrina S. Thomae Aquinatis
(DTh(P) 73 (1970) z 3, 272–307); Prymat miłości w etyce św. Tomasza z Akwinu (Tar-
nowskie Studia Teologiczne (1972), 29–46). Pozostawił nie opublikowane skrypty
z etyki, psychologii i teodycei.
A. był twórczym kontynuatorem tomizmu tradycyjnego, zw. esencjalnym.
Znał doskonale pisma Arystotelesa i Tomasza z Akwinu, do których ciągle
się odwoływał; był znakomitym analitykiem, preferował metodę dedukcyjną,
a w swych podręcznikach stosował scholastyczną (w formie sylogizmów)
metodę wykładu.
Prace A. obejmują następujące bloki tematyczne: epistemologiczny, onto-
logiczno-teodycealny, kosmologiczny, antropologiczny i etyczny. Trzy pierwsze
były głównym przedmiotem jego zainteresowań.
W epistemologii A. omawiał problem przedmiotu formalnego ludzkiego in-
telektu, przeciwstawiając się wyróżnianiu dwojakiego przedmiotu formalnego:
ogólnego (byt jako byt) i proporcjonalnego (istota rzeczy materialnych); w uję-
ciu A. istnieje tylko jeden przedmiot formalny ludzkiego umysłu — jest nim
byt ujmowany w całej jego ogólności (inaczej bowiem — jak sądził — metafizy-
ka nie byłaby możliwa). A. interesował się bytową strukturą aktu poznawczego
Adamczyk
człowieka, w którym wyróżniał dwa istotne elementy: świadomość podmiotu
o przedmiocie oraz psychologiczną asymilację poznawanego przedmiotu przez
poznający podmiot. W akcie poznawczym wyróżnił dwa etapy: wstępny i właści-
wy; tym ostatnim jest intencjonalne ujęcie przedmiotu przez podmiot w formie
„postaci wrażeniowej” (species expressa). A. polemizował ze skrajnym empiry-
zmem i idealizmem, przyjmując na terenie poznania zmysłowego realizm bez-
pośredni, tzn. interpretował wrażenia zmysłowe jako środek (medium quo), za
pomocą którego poznajemy bezpośrednio realny świat. W pracy Krytyka ludzkie-
go poznania A., idąc za szkołą rzymską, akceptował trzy prawdy (własne istnie-
nie, zasadę niesprzeczności, poznawalność prawdy) jako ostateczną podstawę
pewności; za przedmiot formalny epistemologii uznał prawdziwość ludzkiego
poznania, czyli jego zgodność z rzeczywistością; rozgraniczył różne formy scep-
tycyzmu i podał ich ocenę.
Innym przedmiotem zainteresowań A. była problematyka ontologiczno-teo-
dycealna, a w niej trzy wątki: 1) ściśle ontologiczny; 2) z pogranicza ontologii
i filozofii Boga; 3) argumentacja za istnieniem Boga. Tematyce ontologicznej
poświęcony był podręcznik Metafizyka ogólna, w którym uznał jedność proble-
mową metafizyki ogólnej i teodycei; akcentował różnicę realną pomiędzy naturą
a istnieniem bytów przygodnych; reinterpretował pojęcie przyczyny, określając
ją jako „zasadę wewnętrznie wpływającą na powstanie czegokolwiek innego”,
i dlatego oponował przeciw definiowaniu przyczyny jako bytu udzielającego
istnienia skutkowi.
Praca monograficzna De existentia substantiali analizuje problematykę z po-
granicza ontologii i teodycei. Jej istotne twierdzenia są następujące: 1) Arystote-
les już dostrzegł realną różnicę pomiędzy istotą a istnieniem bytu skończonego;
2) Bóg jest bezpośrednią przyczyną sprawczą istnienia każdego bytu przygodne-
go; 3) stworzenia, współdziałając ze stwórczym aktem Boga dotyczącym istnie-
nia, realnie wpływają na naturę (istotę) skutków, co różni chrześcijański kreacjo-
nizm od teorii okazjonalizmu; 4) Bóg swoją mocą stwórczą ustawicznie zacho-
wuje stworzenia w ich istnieniu i działaniu. A. omawiał również problematykę
uzasadnień istnienia Boga, zwł. argument kinetyczny, w którym szczegółowo
analizował kategorię ruchu.
A. interesował się także filozofią przyrody. W podręczniku Kosmologia wy-
łożył jej zasadnicze elementy: 1) zawężenie problematyki do filozofii przyrody
nieożywionej; 2) określenie kosmologii jako nauki o naturze świata material-
nego, wyjaśnianego w świetle jego ostatecznych przyczyn — zarówno natural-
no-wewnętrznych, jak i sprawczego działania Boga; 3) afirmacja przestrzennej
skończoności wszechświata (głównie na podstawie tekstów Arystotelesa i św.
Tomasza z Akwinu); 4) akceptacja i uzasadnienie teorii hylemorfizmu (w tym
omówienie pojęcia formy substancjalnej); 5) analiza właściwości ciał material-
nych (ruchu, rozciągłości, jakości, czasu).
A. omawiał niektóre wątki problematyki antropologicznej, akcentując zwł.
duchowe aspekty bytu ludzkiego: intelektualne poznanie, autodeterminizm
wolnej woli, duszę jako ontyczną podstawę niematerialnych władz umysłowych.
W zakresie aksjologii opublikował rozprawę poświęconą cnocie miłości — jej
przedmiotu materialnego i formalnego oraz relacji do innych cnót moralnych
i teologicznych.
Adamczyk
PEF — © Copyright by Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu
2Page 3
Bibliografia: W. Michałowski, Koncepcja, problematyka i aspekty logiczne teorii poznania
w ujęciu ks. Stanisława A., RF 12 (1964) z. 1, 139–151; A. Wawrzyniak, Z. J. Zdybicka, Z dziejów
metafizyki i nauk pokrewnych na KUL 1918–1963, RF 17 (1969) z. 1, 79–82, 93–95, 111–113;
I. Kołodziej, Quelques considérations sur l’ouvrage de Stanislaus A. „De existentia substantiali in
doctrina S. Thomae Aquinatis”, DTh(P) 73 (1970), 333–335; S. Kowalczyk, Ks. Stanisław A., ZNKUL
14 (1971) z. 2, 93–94; tenże, Stanisław A., STNKUL 22 (1973), 247–248; tenże, Główne nurty
twórczości filozoficznej ks. Stanisława A., Tarnowskie Studia Teologiczne 7 (1979), 297–314.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
